De tweede helft van het leven

De grootste ambitie in mijn leven is om een beetje knap oud te worden en te zijn. Durven los laten en ondertussen genieten van het toenemend vermogen om hoofd- en bijzaken beter te kunnen scheiden en kinderen, die je steeds vaker te slim af zijn. Te leven met wat het wél is. Al datgene, dat je ineens ziet, wanneer je trager wordt.

Onderzoek laat zien dat de tweede helft van het leven meer kansen op geluk brengt, dan die eerste. Toch lijken we dat wat jeugdigheid uitstraalt meer te waarderen, dan haar opponent. Alles wat plooit, piept en kraakt moet rechtgetrokken worden of hersteld. Ogenschijnlijk onafhankelijk en zonder tekortkomingen. Dat is succes. Schreeuwt de omgeving. Met angst in de ogen, want wie wil en kan er dan nog verliezen of nog erger. Oud zijn. Of afhankelijk.

Wanneer we hulpeloos ter wereld komen, dan is vertedering en zorg (meestal) wat ons omringt. 'KIJK! Hij heeft in zijn luier gepoept!' 'Lief hè!' We raken dolenthousiast, wanneer zij haar eerste pasjes zet. De natuur doet zijn werk. Maar als we onze laatste pasjes zetten en aan stoel en bed gekluisterd raken en die luier ons weer wordt aangereikt, dan is dat anders. We gaan niet graag teloor. De dood een bedreiging. Het eeuwige leven iets wat velen koesteren. Mij klinkt dat als een nachtmerrie in de oren. Oneindig leven. Totaal onafhankelijk zijn.

Om een ander perspectief te bieden aan mensen, die de achteruitgang nadrukkelijk in het vooruitzicht gesteld krijgen, bijvoorbeeld wanneer ik de diagnose dementie moet stellen, zeg ik vaak en oprecht, dat ik het meest in mijn leven geleerd heb van mensen met dementie. Het is een kunst om te gaan met een gereedschapskist, die steeds leger lijkt te worden. Er zijn mensen, die genoeg hebben aan een beitel en een hamer om iets te maken, dat verbluffend is qua schoonheid.

Ik ken mensen met dementie, die daarin gelukkiger ogen dan ze waren in het leven, dat er aan vooraf ging. En dat waren doorgaans geen strijders, maar meer surfers, die de golven van het leven hun plankje lieten sturen. Geen gepieker meer over wat was of mogelijk komen gaat. Er is een serene rust ingetreden. Volkomen in het moment zijn. Een ogenschijnlijk eenvoudig leven. Iets dat wij snel als saai en betekenisloos 'labelen'. Maar velen mediteren zich suf om daar iets van te kunnen proeven.

Ik moest er aan denken, toen ik een mooi gesprek had met een collega, die op het punt stond afscheid van ons te nemen. Er was die intelligente moeder, die elke conversatie wilde winnen. ‘Ook als ze er geen verstand van had, dan wist ze je toch ‘onder tafel te lullen’, zei hij. Elk gesprek een gevecht. Tot ze ongemerkt iets begon te verliezen. Dat vermogen. De communicatie veranderde. En al wandelend was er harmonie. Konden ze genieten van wat ze om zich heen zagen. Konden ze genieten van elkaar. Rustig 'keuvelend'.

Op een moment, dat er niets meer te winnen leek.