Participatie is meer dan peilen

Verbonden gemeenschappen versterken onze democratie. Er is meer compassie voor de ander, meer begrip. Daar wil je als organisatie aan bijdragen! Dat kan door ruimte te maken! Hoe je dat doet lees je in deze nieuwsbrief. In deze editie is Anne Annink de gastschrijver. Zij wil in een opdracht geen meningen ophalen maar de denk- en doekracht van inwoners aanspreken met participatief actie onderzoek.

Participatie is meer dan peilen

De meeste beleidsmedewerkers weten ondertussen wel dat ze eigenlijk niet anders kunnen dan inwoners betrekken in beleidsvorming. Onder het mom van participatief (voor)onderzoek worden inwoners dan bijvoorbeeld gevraagd naar hun ervaringen, en misschien hun mening of wensen, zoals in onderstaand voorbeeld:

Op 30 april 2025 start een onderzoek naar waterbewustzijn bij inwoners van Limburg. Hiermee wil het programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) inzicht krijgen hoe Limburgers het risico op wateroverlast inschatten, hoe ze zich hierop voorbereiden en wat ze verwachten van de overheid. Tot en met 18 mei kan iedereen in Limburg de vragenlijst anoniem invullen. De resultaten helpen om informatie en middelen te ontwikkelen die inwoners van Limburg helpen om de ongewenste impact van wateroverlast te verminderen.

Onderzoeksmoeheid

Maar wat nu als die inwoners geen zin meer hebben om mee te doen aan al die onderzoeken? Steeds vaker blijven vragenlijsten leeg en wordt het verzamelen van onderzoeksdata een moeizame zoektocht. Mensen in wijken willen vaak niet meer meewerken aan onderzoeken in hun buurt, omdat ze er veel tijd aan kwijt zijn, steeds weer nieuwe onderzoekers over de vloer krijgen, de resultaten niet terughoren en vooral ook geen veranderingen zien in hun wijk.

Tijd voor actie!

Geen veranderingen die ze niet zelf in gang zetten, wel te verstaan. Daarom is het tijd voor actie. Tijd om actie meer te integreren in participatief onderzoek, zoals Participatief Actie Onderzoek (PAO) oorspronkelijk is bedoeld. PAO is een vorm van onderzoek die verder gaat dan alleen het betrekken van mensen bij het onderzoeksproces. Het gaat er niet alleen om gezamenlijk een situatie te begrijpen, maar juist om samen te werken om die situatie te veranderen.

Waarom is die "actie"-component zo cruciaal?

De integratie van actie in PAO zorgt ervoor dat het onderzoek niet alleen een academische oefening is, maar leidt tot tastbare verbeteringen in het leven van de deelnemers en hun gemeenschap. Het overbrugt de kloof tussen kennisgeneratie en sociale verandering.

Hoe ondernemen we actie?

Je kunt PAO zien als een continue cyclus van kijken, denken, handelen en reflecteren. Stel je voor dat de programmamedewerkers Waterveiligheid en Ruimte Limburg samen met Limburgers onderzoeken hoe ze de waterveiligheid in Limburg kunnen vergroten. In een PAO-project zouden ze niet alleen de vooraf gestelde vragen van een onderzoeker over het probleem beantwoorden. In plaats daarvan zouden ze:

1. Kijken: Samen het probleem onderzoeken – bijvoorbeeld door samen risicogebieden voor wateroverlast in kaart te brengen, met buurtbewoners in die gebieden te praten over hoe ze zich hierop voorbereiden en wat ze verwachten van de overheid.
2. Denken: Op basis van hun bevindingen zouden ze brainstormen en een actie kiezen – bijvoorbeeld door noodpakketten samen te stellen voor tijden van wateroverlast, een plan maken voor hoe ze waardevolle spullen kunnen veilig stellen, tuinen aanpassen zodat water beter geïnfiltreerd kan worden of een lijst opstellen van middelen en acties die ze nodig hebben van de overheid om hen een veilig gevoel te geven.
3. Handelen: Vervolgens zouden ze samen de gekozen actie uitvoeren.
4. Reflecteren: Daarna zouden ze samenkomen om te bespreken hoe de actie is verlopen, wat ze hebben geleerd en wat de volgende stappen moeten zijn.

 Liever eerst nadenken voordat je handelt?

• Lees: Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken - Stop Onderzoeksmoeheid
• Luister: ESSB Podcast episodes- Onderzoeksmoeheid voorkomen? Van transactie naar relatie- Podcastmaker Hajo Magré is op zoek gegaan naar waar de weerstand precies zit en hoe mogelijke oplossingen eruit kunnen zien.

Kortom

Vind je ook dat participatie in beleidsvorming of -onderzoek meer inhoudt dan het afnemen van vragenlijsten, dan is PAO een kans voor je! Vragenlijsten leiden vaak tot onderzoeksmoeheid en frustratie bij inwoners wanneer resultaten uitblijven en actie ontbreekt. Participatief Actie Onderzoek (PAO) biedt een waardevol alternatief door actie en gezamenlijke verandering centraal te stellen, waardoor onderzoek relevant, betekenisvol en empowerend wordt voor de betrokkenen.

Heb jij een vraag, ervaring of idee voor het gezamenlijk actie ondernemen in participatief actie onderzoek?  Laat het weten aan anne.annink@bmc.nl of in reactie op deze nieuwsbrief.

  Note van Deelmee: Via LinkedIn plaatste Marcel Bak deze post. 

In Japan wordt de handenwasgootsteen vaak aan het toilet bevestigd, zodat je je handen kunt wassen en het water kunt hergebruiken voor de volgende spoeling. Japan bespaart op deze manier jaarlijks miljoenen liters water